Ticket to the Tropics, Sex on the Beach, Toeter op m’n Waterscooter: grote kans dat je deze zomerhits nog altijd kunt meezingen (en dat ook schaamteloos doet zodra je ze hoort). Hoe komt dat? En wat maakt een popnummer tot een zomerhit?

DOOR: KIM VAN DER MEULEN

Het is pas echt zomer als je de radio niet kunt aanzetten zonder steeds weer diezelfde zomerhit te horen. Dat fenomeen is van alle tijden: denk aan jarentachtigfavorieten Lambada en Club Tropicana, ninetieshits als Macarena en Mambo No. 5, en The Ketchup Song en La Camisa Negra uit het vorige decennium. Terwijl radio-dj’s dé knaller van dit jaar proberen te voorspellen, radiozenders hitlijsten vol zomerse nummers presenteren en Jody Bernal het succes van Que Sí Que No probeert te evenaren met zijn comebacknummer La Colegiala, zou het in theorie niet moeilijk moeten zijn een vette zomerhit te scoren – of op z’n minst snel te herkennen. ­Gewoon een kwestie van vertrouwen in de wetenschap.

Hitpotentie
“Als ik de lijstjes met mogelijke zomerhits voor dit jaar afga, vallen die wat tegen,” zegt muziekwetenschapper Ashley Burgoyne. Hij doet aan de UvA onderzoek naar de manier waarop mensen naar muziek luisteren. Hij ziet in veelgedraaide hits al Sunny Days van Armin van Buuren, Bon Appétit van Katy Perry en ook het nieuwe nummer van Jody Bernal geen hitpotentie op de lange termijn.
“Het is waarschijnlijk een trend in de popmuziek, maar al die nummers hebben een ingewikkelde of zachte hook; het meest herkenbare deel van een nummer. Dat moet juist worden benadrukt om het lang te kunnen onthouden: dit is het gedeelte dat mensen makkelijk zouden moeten meezingen.”

Geen ingewikkeld gedoe
Burgoyne deed uitgebreid onderzoek naar wat een nummer catchy maakt en stuitte op vier eigenschappen. “Ten eerste moet het repetitief zijn, zodat je het lied snel herkent en onthoudt. Daarnaast moet het vocal prominence hebben: een gedeelte waarin je bijna alleen de stem van de zanger hoort, met weinig begeleiding – en al helemaal zonder instrumenten met dezelfde toonhoogte als de zang.”
“Despacito met Justin Bieber doet het op dit gebied iets beter dan Jody Bernal en de rest: daarin hoor je één stem de hook heel duidelijk zingen. Je wordt niet afgeleid door instrumenten of ingewikkeld gedoe.”
“Verder moet de melodie conventioneel zijn, met voorspelbare patronen. Tot slot moet er weinig variatie in toonhoogte zijn.” Dit geldt allemaal voor succes op de lange termijn, benadrukt Burgoyne: “Niks mis met een hitje dat één seizoen meegaat, maar ik denk niet dat we over tien jaar nog over La Colegiala praten.” Helaas voor Bernal: zelfs zijn hit Que Sí, Que No uit 2000 doorstaat de wetenschappelijke test niet glansrijk. “Ik weet dat het een grote hit is geweest in Nederland,” zegt de van oorsprong Amerikaanse onderzoeker, “maar het ­Argentijnse origineel waarop het is gebaseerd, zal het op de lange termijn beter doen. Bernals versie leidt meer af, want je hoort steeds een synthesizer als hij zingt.”

Vergeet het strand
Of er nou wordt gezongen over de Costa del Sol, brandend zand of een toppertje en een breezer ananas: die tekst draagt wellicht bij een zomers gevoel, maar voor de hit­potentie maakt het weinig uit. “Er zijn grofweg twee soorten luisteraars te onderscheiden: mensen die naar de tekst luisteren – en ‘m al snel kunnen meezingen – en mensen voor wie een poëtische songtekst klinkt als ‘blablabla’. Vooralsnog blijkt niet dat de ene groep een nummer sneller onthoudt dan de andere, al zou het interessant zijn om verder onderzoek te doen naar uitsluitend tekstbeleving.”
Als tekst inderdaad ondergeschikt is aan melodie, ritme en andere zaken die een nummer catchy maken, is het succes van Toeter op m’n Waterscooter ineens een stuk ­beter te begrijpen. De toevoeging van Spaanse gitaren, trompetten of toetergeluiden voor een strandgevoel draagt trouwens ook niet bij aan de catchiness van een ­zomerhit, zo blijkt.

Alle seizoenen
“Goede hits zijn er uit alle seizoenen,” zegt Burgoyne. “Er zijn ongetwijfeld instrumentaties die beter bij het ene of andere seizoen passen, zodat je bijvoorbeeld meteen weet: dit is een zomers nummer. Maar het is in elke stijl en met elke begeleiding heel goed mogelijk een catchy nummer te schrijven. Als die melodie, de zanglijn dus, maar heel goed te herkennen is.”
Dat bewijst het zomernummer dat volgens Burgoyne het meest succesvolle aller tijden is: Wannabe van de Spice Girls. Geen zon/zee/Spaanse gitaar te bekennen, maar wel in de zomer uitgebracht en met een upbeatgevoel, legt hij uit.
“Dit nummer wordt wereldwijd én in Nederland veruit het vaakst herkend. Het is catchy, zonder pauze, en opgebouwd uit vijf motieven die het hele nummer door in verschillende volgordes terugkomen. Daarmee heeft het ook de opbouw van een klassieke ­zomerhit.”
“Als je zegt dat je het een leuk lied vindt, krijg je een eye­roll, maar je kunt niet ontkennen dat het heel goed ­geschreven is. Het is niet voor niets twintig jaar na dato nog altijd direct te herkennen.”

Het draait niet om muziek
En dan nu: de praktijk. Want het mag dan wetenschappelijk bewezen zijn waaraan een zomerhit moet voldoen om een klassieker te worden, producenten kloppen voor ­advies niet ­bepaald aan bij de UvA. “Muziek maken is natuurlijk meer dan een formule,” geeft Burgoyne toe. “Iedereen die het goed doet in de ­muziekindustrie – artiesten, componisten, producenten – hebben impliciete kennis over wat een nummer goed maakt. Als je zo iemand een nummer mét en een zonder duidelijke hook laat horen, zullen ze die eerste waarschijnlijk meteen aanwijzen als mogelijke hit.”
“Bovendien is een goed nummer niet het belangrijkste aspect om een hit te scoren. Marketing, promotie en het imago en de bekendheid van een artiest zijn tachtig procent van de reden dat een nummer herkend wordt. Dat hoort ook allemaal bij een zomerhit.”
Wat de zomerhit ook wordt: wat te doen als we straks ­dagenlang het refrein van de nieuwe Justin Bieber of Jody Bernal in ons hoofd hebben? “De beste manier om van een oorwurm af te komen, is er niks tegen doen. Blijf rustig en realiseer je dat het vanzelf overgaat. Kun je dat niet, eet dan pindakaas: als je mond actief is, heb je nooit muziek in je hoofd.” Doe ons een toppertje en een lepel pindakaas.

 

Hollandse zomerhits