Je bent zielsgelukkig met je nieuwe vriend. Alles gaat goed – tot hij je nog bevriend blijkt te zijn met zijn ex en zijn schoonouders jou Natasja blijven noemen (that’s not my name). Hoe ga je om met een ex die maar niet exit gaat?

TEKST KIM VAN DER MEULEN FOTO GALLERY STOCK

Wat Anne (29) bezielde, weet ze nog steeds niet, maar ze had ermee ingestemd de vrienden én ex van haar nieuwe vlam te ontmoeten. Ze hadden immers tien jaar lief en leed gedeeld en ze waren nog bevriend. Volgens hem was ze bovendien écht een leuke meid. En zo zat Anne gezellig rond de feestdagen in de kroeg met de ex van haar lief, haar lief zelf en zijn vrienden. Te zwijgen. “Elke vraag die ik de ex stelde, werd beantwoord met een korte ‘ja’ of ‘nee’, gevolgd door een blik die ik alleen mislukte ovengerechten gun.” Alsof het niet lastig genoeg is om een vriend te hebben die bevriend wil blijven met zijn ex, kan het nóg erger: een vriend die daarnaast vrienden heeft die nog idolaat van haar zijn. Wat doe je met een ex die maar in beeld blijft?

Jeffrey Wijnberg, psychotherapeut en auteur van onder andere Dictatuur van het geluk, heeft een even kort als helder antwoord op die vraag: “Tenzij je nieuwe vriend en zijn ex samen de verantwoordelijkheid over kinderen hebben, is er geen enkele reden voor je vriend om met haar om te blijven gaan – laat staan dat jij je tot haar moet verhouden.” Wijnberg vervolgt: “Hij kan allerlei argumenten aanvoeren om zijn ex te blijven zien: dat ze zoveel hebben meegemaakt, samen volwassen zijn geworden of dat ze een speciale plaats in zijn hart heeft. Maar dat verklaart nog steeds niet wat de bedoeling zou moeten zijn van dat contact. Als je een nieuwe relatie hebt, is die exclusief. Niet half gedeeld met een andere vrouw omdat zij ook veel voor hem heeft betekend. Dat is verleden tijd.” Mooi gezegd, maar zo werkt het in de praktijk niet altijd, weet Milou (25). De ex-vriendin van haar vriend, met wie ze twee jaar samen is, stuurt hem nog wekelijks mails en belt hem regelmatig. Hij reageert altijd, uit schuldgevoel over hun slechte break-up.
Het helpt ook niet dat zijn ouders haar nog steeds fantastisch vinden. “Vorig jaar met kerst ging ze zelfs even bij ze langs om ze een kerstcadeau te geven. En de ouders van mijn vriend noemen me ook vaak Natasja – de naam van zijn ex. Ze verbeteren zich dan snel, maar ik weet dat ze haar leuker vonden. Ze hebben me weleens verteld dat Natasja extraverter was en altijd meedeed met sociale activiteiten. In het begin reageerde ik boos, maar nu denk ik: laat maar.”

Stel je voor
Niet alleen de vriend van Milou, maar zijn hele familie lijkt moeite te hebben met het loslaten van die oude relatie: “De broer van mijn vriend heeft het ook nog vaak over haar. Dan vertelt hij dat hij haar nog zag lopen, of dat-ie zich afvraagt wat ze nu doet… Het zijn geen wereldschokkende zaken, maar toch is het vervelend. Vooral omdat mijn vriend zelf dus ook nog zo veel contact met haar heeft. Het eerste halfjaar van onze relatie dacht ik: ach, ik geef mijn vriend wat tijd om alles af te sluiten. Maar de meubels zijn nu verdeeld, de gezamenlijke bankrekeningen zijn opgeheven en ze belt nog steeds.”
Een kwalijke zaak, vindt Wijnberg – en eentje die Milou niet zelf zou moeten oplossen. “Ouders moeten altijd even omschakelen als hun kind een nieuwe relatie heeft, maar daar moeten ze die nieuwe vriendin niet mee belasten. Dat is heel onsportief en cru.” Als je schoonouders én je vriend niet doorhebben dat het heel vervelend is om met de naam van een ex te worden aangesproken, zit er maar één ding op, zegt Wijnberg: je vriend vertellen waarom het vervelend voor jou is en de verantwoordelijkheid bij hem leggen. “Zeg tegen hem: ‘Op deze manier heb ik geen zin meer om mee te gaan naar je familie. Ga het gesprek eens aan met je ouders’.” Doet hij dat niet? Zeg dan dat je er geen zin meer in hebt en dat hij mag terugkomen als hij z’n zaken op orde heeft. “Het klinkt hard, maar die les heb ik in de praktijk geleerd. Toen ik mijn vrouw leerde kennen, viel haar oog op foto’s van mijn ex. Ze zei dat het klaar was als ik zo aan mijn herinneringen vasthield, en liep de deur uit. Ik wist niet hoe snel ik die foto’s moest opruimen. Zo werkt het psychologisch: als iemand je heel dierbaar is, wil je daar best iets voor opgeven.”
Ook Jelka (27) kreeg de ex-vriendin van haar vriend zo ongeveer bij de relatie cadeau. “Ze was zó goed bevriend met zijn zus, dat ze zelfs meeging naar familiefeestjes en verjaardagen. Mijn vriend had het me van tevoren wel verteld, maar ik was toch even geïntimideerd toen ik haar voor het eerst zag, op de verjaardag van zijn zus. Wanneer sta je nou oog in oog met de ex van je vriend? Bovendien was ze bloedmooi en had ze een betere band met mijn vriends zus dan ik. Mijn vriend deed er gelukkig alles aan om me op mijn gemak te laten voelen en duidelijk te maken dat wij bij elkaar horen: hij sloeg een arm om me heen, bleef bij me in de buurt en vertelde hoe trots hij op me is.”
Dat is het minste wat hij kan doen, vindt Wijnberg. “Het is zijn taak jou te beschermen tegen ongewenste invloeden. We leven in een tijd van seriële monogamie; iedereen heeft wel een ex. Maar in een relatie wil je toch het gevoel hebben dat je exclusief bent.” Dat haar vriend begripvol reageerde, hielp Jelka. “Maar gek genoeg voelde ik me pas echt beter toen zijn ex naar me toeliep en zich aan me voorstelde. ‘Ik stel me toch maar even voor, anders wordt het zo ongemakkelijk,’ zei ze.
‘Maar als je liever wil dat ik een beetje uit de buurt blijf, begrijp ik dat ook.’ Dat luchtte op: natuurlijk was het voor haar óók een bizarre situatie. We hebben even gepraat en ik vond haar best aardig. Ik hoef geen beste vriendinnen met haar te worden, maar nu kan ik wel zonder zenuwen naar familiefeesten.”

Contact
Het kan dus ook goed gaan – als die ex geen gevoelens voor je lover heeft. Zit het contact tussen je vriend en zijn ex je toch niet lekker? Zeg dat dan eerlijk. Hem of zijn omgeving verbieden contact te onderhouden met de ex kan niet. Maar je hoeft je ook weer niet schuldig te voelen om aan de bel te trekken: het geluk van die ex is ten slotte niet jouw verantwoordelijkheid.
Plus: je vriend mag dan ooit heel gelukkig zijn geweest met haar; het is niet voor niets uit. Hij is nu gelukkig met jou. En schoonouders die nog fan zijn van je voorganger, hebben de upgrade (jij dus!) nog niet goed leren kennen.
Cosmopolitan, november/december 2016