Marijn Scheeres (44) fotografeert al acht jaar zaterdagochtendrituelen van Amsterdammers voor PS van de Week. De foto’s zijn nu gebundeld in een boek.
Een tafel vol poedersuiker, vijf kinderen die aan en op die tafel zitten, twee vrouwen die het geknoei onder controle proberen te houden en een man die het tafereel vanuit de keuken meewarig gadeslaat. Voor de cover van haar boek Zaterdagochtend in Amsterdam koos Marijn Scheeres een foto die kenmerkend is voor de PS van de Week-rubriek: levendig, dynamisch en uit het leven gegrepen. “En ogenschijnlijk echt,” voegt Scheeres toe. “Het zijn geënsceneerde reportageportretten. Als mensen me vertellen dat ze op zaterdagochtend het huis schoonmaken, uitgebreid ontbijten of aan yoga doen, zetten we dat in scène. Dan vraag ik iemand een eitje te pellen of de ramen te lappen, zodat ze zich niet zo bewust zijn van zichzelf en de camera. Het verrassingselement komt vaak van honden, katten en baby’s: die doen niet wat je zegt. Ik heb een radar ontwikkeld voor kopjes die omvallen, katten die van het aanrecht springen en kinderen die beginnen te huilen.” Toch is het ook een kwestie van geluk, timing en tachtig keer klikken: “De coverfoto heeft iets schilderachtigs, met dat licht en die compositie. Zoiets valt niet te regisseren.”
Zoekplaatjes
Acht jaar geleden, toen Scheeres met de rubriek begon, was er alleen de opdracht wekelijks een foto op A3-formaat te leveren die bij een Amsterdammer thuis op zaterdagochtend was genomen. “De invulling kwam vanzelf. Op de eerste foto zit een verkouden man aan tafel te stomen, terwijl zijn vrouw en kinderen ontbijten. Ik was bang dat er te weinig gebeurde, maar zelfs dat bleek al een zoekplaatje. Zo maak ik ze nu nog steeds. Ik vind het leuk als een beeld vragen oproept en als er zo veel te zien is dat er steeds iets nieuws te ontdekken valt.” Omdat de beelden zo ‘vol’ zijn, heeft Scheeres ze in haar boek onderverdeeld in hoofdstukken: sport, in beweging, ochtendrituelen en klein geluk. “Zeventig foto’s achter elkaar zou te veel worden. Het is een koffietafelboek, dat je af en toe oppakt.”
Er zijn teksten van onder anderen culinair journalist Hiske Versprille over het ontbijtmoment en van Hans Rooseboom, historicus en conservator bij het Rijksmuseum, over het ‘gluren bij de buren’ in de fotografiegeschiedenis. “In de negentiende eeuw kwam een fotograaf alleen over de vloer als iemand overleden was, voor een doodsportret. Het is geleidelijk aan normaal geworden, maar het blijft intiem om iemand in je privéruimte toe te laten,” zegt Scheeres. “Sommige mensen willen vooral mooi in de krant komen. Ze maken hun huis schoon, doen hun haar en trekken mooie schoenen aan. Het eerste wat ik dan vraag is: ‘Zullen we er een echte zaterdagochtend van maken?’ Oftewel: sloffen weer aan of zelfs terug naar bed. Het gaat me meer om de dynamiek dan dat iedereen er perfect op staat. Anderen interesseert het juist niets: ik fotografeerde eens een man die zich Tony Hazes noemt en om elf uur ’s ochtends al aan het bier zat. ‘Ik schaam me nergens voor,’ zei hij. Dat authentieke vind ik mooi.”
Elvis en Sinterklaas
Aan mensen die zich aanmelden geen gebrek, maar Scheeres heeft nog wel een wensenlijst. Zo wilde nog niemand douchend op de foto, wil ze de zaterdagochtend van een naturist vastleggen en zou ze graag een groot Surinaams gezin in de keuken portretteren. “Ik ben altijd benieuwd naar culturen, gebruiken en interieurs die mij onbekend zijn. Die zoek ik op. Op Marktplaats heb ik een Elvis-imitator en een acteur die voor Sinterklaas speelde gevonden. En in Noord heb ik aangebeld bij een vrouw die haar huis vol had staan met porseleinen beeldjes en kristal. Ik vind het leuk als het in huis een Amsterdams rommeltje is, of als het een zoete inval is. Een huis vol mensen die hun eigen gang gaan, heel vrij en liberaal, dat vind je in geen andere stad.”
Hoewel ze veel ochtendrituelen op de foto zette, heeft Scheeres er zelf geen – behalve het maken van de PS van de Week-foto’s. Want die worden op een enkele uitzondering na écht op zaterdagochtend gemaakt. “Het verveelt nooit. Als ik ooit stop met de rubriek, wordt de laatste foto mijn eigen vrije zaterdagochtend. Een waarop ik net de douche in stap en de badjas een zwieper geef. Maar dat duurt nog even, want ik wil met deze rubriek de tien jaar aantikken.”
Zaterdagochtend in Amsterdam (€35) verschijnt op 15 december.
Het Parool, 14 december 2017