Leuk hoor, al die vrijgezellenfeesten, bruiloften, babyshowers en kinderfeestjes. Maar hoe zeg je tactvol af als je geen geld, tijd of zin hebt?
TEKST KIM VAN DER MEULEN
Wat te doen? Je wordt uitgenodigd voor een driedaagse bruiloft in Portugal. Cadeautip: . Dresscode: iets nieuws. Het vrijgezellenfeest was een survivalweekend in Limburg à 200 euro per persoon en je hebt later dit jaar nog twee bruiloften, twee babyshowers, vier kraamvisites en een vrijgezellenfeest – naast de gebruikelijke verjaardagen. Met je sociale leven zit het dus wel goed, maar dat tripje Portugal kan er eigenlijk niet vanaf. Kun je het maken om af te zeggen?
“Een uitnodiging is geen aanwezigheidsverplichting,” zegt Anne-Marie van Leggelo, etiquette-expert en oprichter van opleidings- en trainingsbedrijf Het Etiquette Bureau. “Mensen mogen niet verwachten dat je komt, maar afzeggen ligt gevoelig als het gaat om een belangrijke gebeurtenis als een huwelijk; zeker als je dicht bij de persoon staat die je heeft uitgenodigd.”
Smoes
Gelukkig bestaat er zoiets als tactvol afzeggen. Dat begint met snel reageren, aldus Van Leggelo. Ook als je nog niet weet of je er wel of niet bij kunt zijn. “Laat weten of je komt, zeg dat je er later op terugkomt of dat je er niet bij bent. Hoe socialer en aardiger je bent, hoe moeilijker dat laatste is, want je weet dat iemand het op prijs stelt als je komt en je die persoon dus gaat teleurstellen. Hoewel je gewoon kunt zeggen dat je al iets hebt op die datum, zeggen veel mensen daarom toch eerst ja om vervolgens met een smoes af te zeggen. Daarmee wordt het alleen maar moeilijker.”
Als je afzeggen met de echte reden – geen geld, geen tijd, geen zin – te pijnlijk vindt, zorg dan in elk geval voor een redelijk klinkende smoes die dicht bij de waarheid ligt, zegt Van Leggelo. “Eerlijkheid wordt het meest gewaardeerd, zolang je het tactisch brengt. Als een vriendin op de avond van je verjaardagsfeest belt en zegt dat ze niet kan komen omdat ze zo’n hoofdpijn heeft en daarvan baalt, vind je dat waarschijnlijk vervelend, maar begrijp je het wel: in die situatie heb je zelf vast ook weleens gezeten.”
Dat bellen is belangrijk. Zeker als je op het laatste moment afzegt moet je je stem even laten horen. “Dat is wel zo persoonlijk. Zelfs als je net knallende ruzie met je partner hebt gehad en je niet huilend op een feestje wil aankomen: bel dan even om te zeggen dat er thuis iets is gebeurd waardoor je niet kunt komen. Dat je het wel uitlegt. Maak vervolgens ook snel een afspraak om uit te leggen wat er aan de hand was.”
Fröbelwerk
Word je per kaart uitgenodigd, dan hoeft er overigens niet per se een telefoon aan te pas te komen. “De etiquette is: zoals je wordt uitgenodigd, hoor je ook te antwoorden, tenzij anders aangegeven in de uitnodiging,” zegt Van Leggelo. “Er zijn zelfs uitnodigingen waarop je ja of nee kunt aankruisen. Al zul je bij een goede vriend toch even persoonlijk en heel aardig moeten toelichten dat je die bruiloft in het buitenland niet kunt betalen, hoe graag je er ook voor hem wil zijn.”
Ga je wel, dan stuit je op de onvermijdelijke vraag: wat geef je aan het vieren van andermans life events uit? Uit een kleine rondvraag onder collega’s en vrienden blijkt dat er geen pasklare antwoorden zijn: de een voelt zich verplicht mee te doen aan een groepscadeau à 70 euro voor de bruiloft van een gemeenschappelijke vriendin (kosten inclusief vrijgezellenfeest, jurk, eten en overnachting: 335 euro), de ander stopt een kraslot en een briefje van 20 euro voor de bruiloft van een vriend en vindt dat, samen met het gevraagde fröbelwerk (‘schrijf een wens op een kaart van 10×15 cm’, ‘maak een persoonlijke pagina van een half A4’tje’) meer dan genoeg. Het gaat om de intentie, nietwaar? Maar toch kun je je knap lullig voelen als je op een babyshower aankomt met een aankleedkussen van de Hema en de rest manden vol slabbetjes, boeken, knuffels en luiers cadeau doet.
“Wat je aan zulke zaken uitgeeft, kan niemand voor je bepalen,” zegt Van Leggelo, “al zijn er wel richtlijnen van wat men in Nederland over het algemeen geeft op een bruiloft: 20 tot 40 euro voor kennissen en collega’s, 30 tot 50 euro voor familie en vrienden en tot 150 euro voor naaste familie en beste vrienden. Maar zo’n bedrag hangt van allerlei zaken af. Ga na hoe belangrijk iemand voor je is en hoeveel tijd, geld en energie je in het evenement stopt op een andere manier. Heb je er bijvoorbeeld al een vliegticket, overnachting of nieuwe outfit voor moeten kopen? Of ben je niet alleen gast, maar ook ceremoniemeester of degene die het vrijgezellenfeest of de babyshower organiseert? Dan kun je overwegen het wat rustiger aan te doen met de uitgaven.”
Bruiloft terugbetalen
Wat in elk geval niet van je gevraagd kan worden: een geldbedrag cadeau doen omdat je nu eenmaal bent uitgenodigd – onder het mom van ‘de bruiloft terugbetalen’. Een geldbedrag of groot cadeau is volgens Van Leggelo dan ook niet nodig. Iets persoonlijks is ook een optie. “Een mooie brief of ingelijste foto’s zijn niet in geld uit te drukken en zo laat je zien dat je veel tijd en energie aan iemand hebt besteed.”
Een sympathiek alternatief, maar wat als een bruidspaar expliciet om geld vraagt? Moet je dan niet toch een duit in de enveloppe doen? “Volgens de klassieke etiquette is het not done om geld te vragen, maar het wordt vaak gedaan,” zegt Van Leggelo. “Dat is lastig, omdat er een bedrag aan je cadeau wordt gehangen. Net zo pijnlijk is het als een ceremoniemeester in een groepsapp aan alle gasten vraagt hoeveel ze willen bijdragen. Noem dan nog maar eens een lager bedrag dan de rest. Iedereen kan beter geld naar hem overmaken, waarna het bruidspaar een gezamenlijk bedrag krijgt. Geef waar je je goed bij voelt en wat je kunt missen. Niet iedereen kan of wil hetzelfde uitgeven.”
Dat laatste is vaak merkbaar op een vrijgezellenfeest: je wordt uitgenodigd voor een dag met hightea, bodypainten, bungeejumpen, eten, drinken en uitgaan, met daarbij meteen de rekening – reken op zo’n 100 euro. “Na afloop gevraagd worden nog even 40 euro te storten kan natuurlijk echt niet, dus je moet het bedrag wel vooraf horen,” zegt de etiquette-expert. “Maar door alleen een totaalbedrag voor de hele dag te noemen, zet je mensen wel voor het blok. Als je zoiets organiseert, kun je beter meerdere kleine activiteiten organiseren en één grote, zoals een diner of uitgaan. Dan kunnen mensen aanhaken bij het onderdeel waar ze tijd en geld voor hebben.”
Wordt die mogelijkheid niet geboden, dan kun je ook met goed fatsoen aan de organisator voorstellen alleen ’s avonds te komen. Van Leggelo: “Dat is je goed recht. Een vrijgezellendag is vaak kostbaar. Zeker in bepaalde fases van je leven, waarin je veel van zulke feestelijkheden hebt.”
Scheve blikken
Over tweemaal geld en tijd investeren – in een babyshower én de kraamvisie, een vrijgezellenfeest én de bruiloft – is de etiquette-expert duidelijk: “Het is niet verplicht op beide uitnodigingen in te gaan, maar wel sociaal. Heb je bijvoorbeeld geen zin in kraamvisite omdat jij niets met kinderen hebt, dan vind ik dat geen goede reden om af te zeggen. Voor die ander is het belangrijk. Soms moet je dan je bezwaren opzijzetten.” Bovendien hoeft er niet tweemaal een groot cadeau te komen. Viert een kennis de verjaardag van zijn kind voor ouders én is er een kinderfeestje voor leeftijdsgenootjes? Koop dan een hoofdcadeau en eventueel een kleinigheidje van een paar euro. “Die laatste neem je mee naar de viering voor ouders als gebaar, het grote cadeau mag jouw kind aan de jarige op zijn feestje geven. Daar gaat het tenslotte om. Laat dat de ouders ook duidelijk weten: ‘Mijn zoon geeft de jouwe zijn cadeau op het kinderfeestje.’ Dat is duidelijk en voorkomt scheve blikken.”
Op een tactische, stijlvolle, nette, aardige manier nee zeggen op een uitnodiging of een lager bedrag geven: het kan dus gelukkig gewoon. “Als je het maar een beetje empathisch doet. En hoffelijk en op tijd afzegt.”
Het Parool, 21 augustus 2017