KIM VAN DER MEULEN

Sushibowls, salades in weckpotten, granolarepen, overnight oats, superfoodsnacks: in het kookboekenschap zagen we deze eettrends de laatste jaren al voorbijkomen. Het draait daarbij allang niet meer alleen om inspiratie voor je avondmaal. Goed eten, goed in je vel zitten en een gezonde lifestyle staan in veel van die boeken centraal. Jet van Nieuwkerk helpt je op weg naar een ‘happy en healthy leven’, Rens Kroes maakte de weg vrij voor glutenvrij bananenbrood en de foodbloggers van Chicks Love Food schreven een boek vol met voornamelijk gezonde recepten. Het zijn niet alleen vrouwen, de koks, foodbloggers en gezondheidsfanaten die zulke boeken maken: mannen kunnen er ook wat van.
We kenden natuurlijk al de kookboeken van Herman den Blijker, Sergio Herman en andere Nederlandse chef-koks, kookboeken van (oud-)sporters en BN’er-kookboeken zoals die van Guus Meeuwis en Arie Boomsma. Maar een nieuwe generatie is klaar om jonge kookliefhebbers aan zich te binden. Zo verscheen afgelopen zomer Groene burgers van Martin Nordin (15.500 volgers op Instagram), een stoer uitziende Zweedse hobbykok met baard en mutsje, die dertig recepten voor voornamelijk vegetarische burgers samenstelde. Een van zijn recepten: een ‘Afrikaanse-westkustburger’ met gefrituurde bakbananen en gemalen pinda’s. Begin dit jaar bracht Joël Goudsmit met diëtist Rosalynn Campbell het hip vormgegeven Sapje uit, met, zoals de naam al zegt, recepten voor sap van groenten en fruit. Onlangs verscheen het vierde boek van de eerste Heel Holland bakt-winnaar, Rutger van den Broek: Het hartige bakboek, dat er een stuk stoerder uitziet dan zijn boeken vol zoetigheden. En deze week verschijnt Loïc the rookie cook van de 23-jarige Belgische tv-kok Loïc van Impe, die in zijn kookfilmpjes op YouTube onder meer studenten een steuntje in de rug geeft met snelle recepten onder de noemer #blokfood (zijn panpizza werd al 70.000 keer bekeken). Bijna allemaal beloven ze makkelijk te maken, toegankelijke recepten met ingrediënten waarvoor je niet de hele stad door hoeft te fietsen.

Doorbraak in Nederland
Uitgeverijen zoeken online naar opkomend kooktalent: charmante, jonge mannen met verstand van koken, liefst met een grote schare fans op sociale media, die niet al te ingewikkelde recepten maken. Zoals de 31-jarige Ierse kok en tv-presentator Donal Skehan (199.900 Instagramvolgers). In zijn Eet. Leef. Reis. dat volgend voorjaar uitkomt, staan onder meer een powerontbijt en superfoodsnacks. Vorig jaar verscheen zijn eerste boek Vers!, maar met het nieuwe boek hoopt uitgeverij Nieuw Amsterdam de ‘Ierse Jamie Olivier’ definitief op de kaart te zetten in Nederland.
“We hebben hoge verwachtingen,” zegt Willemijn Visser, hoofdredacteur culinair en lifestyle bij deze uitgeverij. “Skehan is al lang bezig met eten en schrijft toegankelijke recepten. Hij woont nu in de VS, waar hij een deal sloot met kookzender Food Network. Hij weet dus waar hij het over heeft. Hij is bovendien geen traditionele chef: hij is jong, ziet er leuk uit en is erg actief op sociale media – ik volgde hem al een tijd voordat we besloten zijn boek uit te geven. Skehan is klaar voor zijn big break.”
Populariteit op sociale media is niet doorslaggevend voor het succes van opkomend kooktalent, maar voor veel uitgevers is het wel belangrijk, zegt Visser. “De kookboeken die doorgaans het best verkopen, zijn geschreven door bekende namen: Yvette van Boven, Jamie Oliver, Yotam Ottolenghi. Het is niet makkelijk om in die markt een nieuw talent neer te zetten. Een grote fanbase op sociale media kan dan helpen. Niet alleen bij het bepalen van hoe we iemand in de markt zetten, maar ook omdat zo’n kok zijn followers bijvoorbeeld vraagt zijn boek op voorintekening te bestellen. Op het moment van verschijnen knalt het dan de Bestseller 60, de wekelijkse lijst met bestverkochte boeken, in. Vaak knalt ie er een week later ook weer uit, dus op de lange termijn is wel meer nodig.”

Leren schort en een homp vlees
Dat charisma en online populariteit in elk geval niet tégen je werken, bewijst Nigel van der Horst (27). De foodblogger en zelfverklaard hobbykok bracht vorige maand zijn eerste boek Chef met lef uit, dat draait om ‘balans en lekker eten’, en heeft op moment van schrijven 36.600 volgers op Instagram. Op zijn account komen onder andere kleurrijke foto’s van eten voorbij, en Van der Horsts brede lach, lange haar en sixpack. Hier wordt niet alleen eten verkocht, maar een lifestyle.
Het is niet zijn bedoeling met zijn boek in te springen op een hype, zegt Van der Horst: “Ik deel al drie jaar mijn visie op eten en maaltijden op Instagram. Als kind had ik overgewicht; ik had twee onderkinnen en durfde alleen te zwemmen met een T-shirt aan. Dát was voor mij de reden om me te verdiepen in voedingsstoffen en calorieën. We doen allemaal zo moeilijk over eten – kennis erover wordt alsmaar betwist door ‘fitnessgoeroes’ – terwijl het helemaal niet ingewikkeld is. Het gaat om balans. Als we dat zouden leren op school, zou dat een hoop onzekerheid en welvaartsziektes schelen.” Een diëtist is hij niet, geeft Van der Horst toe. “Maar ik heb voor mijn boek samengewerkt met een voedings-coach, die daar wel voor heeft geleerd.”
Dat kookboeken die een gezonde levensstijl voorschrijven vooral door vrouwen zijn geschreven, is hem ook opgevallen: “Op een persevenement dat met gezondheid en fitness te maken had, was ik onlangs maar een van de twee mannen. Verder waren er veel fitgirls. Blijkbaar is het een niche. Terwijl ik me toch niet specifiek op mannen richt.” Veel kookboeken door mannen lijken echter wel voor mannen bedoeld: barbecueman Jord Althuizen voor een bakstenen muur, met leren schort, stoïcijnse blik en homp vlees op de cover spreekt toch een andere doelgroep aan dan een glimlachende Rens Kroes in een witte jurk en een houten krat vol kruidenplanten. Zelfs het nieuwe bakboek van de toch wat braaf ogende Rutger van den Broek ziet er stoer uit, met een zwarte cover en legergroene letters in een industrieel font.
Toch denkt uitgever Visser dat de meeste kookboeken door vrouwen worden gekocht. “Hoe stereotiep ook: mannen zijn eerder geneigd een boek te kopen dat over de techniek en de tools gaat, zoals fermenteren en roken. Een theesommelier vertelde me laatst dat een theeproeverij met vrouwen al gauw op een theekransje uitloopt doordat smaakbeleving centraal staat en ze daarover praten, terwijl mannen analytischer zijn en vragen stellen over de juiste temperatuur. Die interesses zie je terug in de verkoop van kookboeken. Bovendien denk ik toch dat vooral vrouwen gecharmeerd zijn van koks als Skehan.”

AAN DE KOOKBOEKEN
Vorig jaar meldde de stichting Collectieve Propaganda voor het Nederlandse Boek dat de verkoop van kookboeken in een jaar 4,4 procent was gestegen. Dieetboeken bleken daarbij plaats te hebben gemaakt voor boeken over ‘goed’ en ‘bewust’ eten, met een grote rol voor de werking van het lichaam. Op dit moment staan er drie kookboeken in de Bestseller 60. Jamie Olivers 5 Ingrediënten, snel & simpel koken is op 6 de hoogst genoteerde.

Het Parool, 28 september 2017