Aan recensies, sterrenwaarderingen of meningen doet Karakters niet: het nieuwe Amsterdamse literaire platform spoort lezers liever op andere manieren aan om boeken te lezen. ‘Wie interesseert het nou of wij iets goed of slecht vinden?’

Tekst Kim van der Meulen

Een portret van schrijver Jeroen Brouwers, inclusief interview en een analyse van de muzikaliteit in zijn oeuvre. Een voorpublicatie uit de debuutbundel Vacuüm van de jonge auteur Oscar Spaans. Een lijstje met boeken waar de redactie dit jaar naar uitkijkt. Wie op zoek is naar achtergronden van boeken of auteurs, zit goed bij het Amsterdamse Karakters – want voor meningen en recensies zijn er al sites genoeg, vindt bedenker en algemeen hoofdredacteur Jochen De Vos (26). ‘Geen kritiek, maar duiding’ is dan ook een van de pijlers van de site. “We willen niemand vertellen of wij een boek goed of slecht vinden – dat is subjectief, en wie interesseert dat nou – maar geven mensen een extra laag bij het lezen. Je ervaart een roman heel anders na het lezen van een portret van een auteur of een achtergrondstuk waarin de thema’s uit een boek in de literatuurgeschiedenis worden geplaatst. We laten het aan onze lezers om te bepalen wat ze ervan vinden.” Het enige criterium: een boek moet in het Nederlands verkrijgbaar zijn, origineel of vertaald. Al is volledige objectiviteit niet per se het doel, vult inhoudelijk hoofdredacteur en masterstudent Redacteur/editor aan de UvA Mijke de Kruijf (23) aan: “We proberen zo neutraal mogelijk te schrijven, maar het feit dat we aandacht aan een boek besteden, zegt natuurlijk al dat we het de moeite waard vinden. Het zijn stuk voor stuk boeken die ons hebben geïnspireerd, waar we iets van hebben geleerd of die we goed vinden. Daarover willen we, zoveel mogelijk zonder oordeel, meer vertellen.”

Afstoffen
De Vos werkte eerder als muziekjournalist en als publiciteitsmedewerker bij een Amsterdamse uitgeverij; functies waarin hij ontdekte dat er veel meer sites zijn over muziek dan over literatuur. “De pak ’m beet tien literatuurwebsites die er zijn, doen allemaal hetzelfde: je vindt er vooral recensies en columns. Ruimte voor grotere verhalen rondom een boek of schrijver is er niet, terwijl dat volgens mij juist enthousiasmeert om te lezen,” zegt De Vos. En dat enthousiasme moet nodig aangewakkerd worden, vindt hij. Volgens het CBS las 65 procent van de tieners in 2006 thuis af en toe een boek; in 2016 was dat nog maar 40 procent. Ook onder jongvolwassenen neemt het percentage lezers af. “Een film heb je na anderhalf uur gezien; een boek lezen kost veel meer tijd,” verklaart De Vos. “Daar komen veel jongeren niet aan toe, ook al zouden ze het best willen.” Literatuur heeft onder jongeren bovendien een stoffig imago, zegt De Kruijf: “Ik zie weinig leeftijdsgenoten met een boek in de trein zitten en hoor mijn broertje van 19 niet snel aan zijn vrienden vertellen dat ’ie een mooi boek heeft gelezen. Het is minder cool om te lezen dan om een Netflixserie te kijken.”
Karakters moet daarom niet alleen de online zichtbaarheid van het boek vergroten, maar bezoekers van de site ook stimuleren eens wat vaker een boek open te slaan. Maar spreken interviews en achtergrondverhalen niet juist een doelgroep aan die al interesse heeft in literatuur? “Niet per se,” antwoordt De Kruijf. “Op de middelbare school had ik een docent Nederlands die de hele klas aan het lezen kreeg door haar enthousiasme. Ze stimuleerde het lezen, alleen door het leuk te brengen.” De Vos neemt die rol soms al in zijn vriendenkring aan: “Als vrienden enthousiast vertellen over een film die ze hebben gezien, probeer ik vaak een koppeling met literatuur te maken: als die film leuk vond, ga je dit boek ook te gek vinden. Dat doen we nu in het groot met Karakters. We werken bijvoorbeeld samen met muzieksite The Daily Indie. Zij interviewen muzikanten over boeken die hen hebben geïnspireerd voor onze site; wij interviewen auteurs over de invloed van muziek op hun werk voor hun site. Vanuit interesse in een andere cultuurvorm kun je ook interesse in literatuur krijgen. Crossing Border is ook al een partner. Die kruisbestuiving is belangrijk om meer mensen aan het lezen te krijgen.” Om die reden laat Karakters illustratoren weleens een beeldverhaal maken bij een boekfragment – op de site staat er een van Joost Zwagermans De houdgreep.

Grote plannen
Mede dankzij hun netwerk in de literaire wereld wisten De Vos en zijn team de afgelopen maanden al een flinke redactie op te zetten: hij vormt samen met De Kruijf, Floortje Grooten (ook masterstudent redacteur/editor aan de UvA) en Nicole Lucassen (publiciteitsmedewerker fictie bij uitgeverij Atlas Contact)de hoofdredactie en dertig anderen – redacteuren, eindredacteuren, vormgevers, fotografen en illustratoren – werken op vrijwillige basis mee. “Natuurlijk is het onze droom dat we uiteindelijk van Karakters kunnen leven,” zegt De Vos. “Maar het belangrijkste blijft toch ieders enthousiasme. Zonder kunnen we niet bestaan. We zijn toch vooral literatuurliefhebbers die iets meer met boeken proberen te doen dan ze alleen te lezen,” verklaart De Kruijf. Dit jaar wordt druk voor Karakters: de hoofdredactie zoekt een filmplatform en meer festivals om mee samen te werken en er zijn plannen voor het opzetten van eigen evenementen en het lanceren van een boekabonnement. “Wij cureren dan boeken, die heruitgegeven worden als een speciale Karakters-editie en onder onze lezers verspreid worden,” legt De Vos uit. En de plannen zijn nog grootser: de hoofdredacteur is net terugverhuisd naar zijn thuisstad Antwerpen, waar hij een Belgische redactie wil oprichten. De Kruijf en haar collega’s blijven in Amsterdam. En tussendoor moet er natuurlijk ook gewoon gelezen worden. Dat komt wel goed, zegt De Kruijf, die meteen een tip geeft voor iedereen die ook meer wil lezen: “Saaie, lange treinreizen worden meteen leuk als je een boek bij je hebt.” De Vos, die zo’n honderd boeken per jaar leest, heeft altijd een fysiek exemplaar boek in zijn tas. “Ik lees altijd van papier. Van papierkeuze tot kaft en de manier waarop een boek gedrukt is: elk onderdeel helpt een sfeer te scheppen. Al is de kans maar één procent dat ik het boek opensla; als ik even vijf minuten tijd tussendoor heb, doe ik het.”
Karakters.nu

Boekentips
De Kruijf: “Op Karakters hebben we net een stuk gepubliceerd waarin de redactie favoriete boeken van 2018 tipt. Mijn favoriet: De afwezigen van Lieke Kézér, over een jongen die een ongelukkige jeugd heeft gehad. Als zijn vader weg is en zijn moeder is overleden, ontfermt de buurman zich over hem. Die man leert hem saxofoon spelen. De jongen blijkt een groot talent en komt in de New Yorkse jazzscene terecht. Geschreven door een Nederlands auteur, maar het doet heel internationaal aan.”
De Vos: “Mr Gwyn van Alessandro Baricco herlees ik elk jaar. Het gaat over Jasper Gwyn, een succesvolle romanschrijver in Londen, die van de ene op de andere dag stopt met het schrijven van fictie en in plaats daarvan portretten gaat schrijven. Hij laat mensen in zijn atelier poseren en beschrijft ze in stilte. Een boek waarin elk woord klopt en geen woord te veel staat.”

Het Parool, 25 januari 2019