Pauzeren is effectiever dan doorwerken
“Ik heb nog nooit zo hard gestudeerd als in het tweede jaar van mijn studie geneeskunde, maar heb ook nog nooit zo slecht gepresteerd als toen. Ik gaf mijn brein geen tijd om uit te rusten, te herstellen en verbanden te leggen. Het ging al veel beter toen ik mezelf aanleerde om elke drie kwartier een pauze te nemen. Toen ik later psychologie studeerde en stage liep, was ik weer alleen maar heel gefocust aan het leren. Mijn supervisor zei: ‘Je weet wel meer dan de rest, maar we vinden het ook belangrijk om te zien dat je geen robot bent. Ga eens met collega’s praten of op een bankje zitten en laat zien dat je creatief kunt denken.’ Hij had gelijk. Pauzes zorgen ervoor dat je je brein regelmatig oplaadt en gedurende de dag productiever blijft.”

Een dutje doen onder werktijd is oké
“Wetenschappelijk bewezen: een dutje van vijf tot vijftien minuten geeft je één tot drie uur helderheid van geest. Doe dus een dutje na de lunchpauze als je moeite hebt je hoofd erbij te houden. In de VS zijn er al veel bedrijven met napping pods, zoals Google en Uber. Die weten: als werknemers met een dip proberen níét in slaap te vallen, worden ze alleen maar minder productief. Te lang dutten werkt overigens averechts; dat is niet goed voor je hartfunctie en schopt je slaapritme in de war. Mocht je baas nog niet overtuigd zijn van het nut van dutten onder werktijd: nu heb je een neurowetenschappelijke reden.”

Krabbeltekeningetjes maken heeft nut
“Deed je het vroeger in de klas, dan kreeg je meteen te horen: ‘Opletten!’ Maar onderzoek wijst uit dat ‘droedelen,’ gedachteloos krabbelen op papier, je geheugen met 29 procent verbetert. Dit activeert namelijk het defaultnetwerk, ook wel ontfocusnetwerk genoemd: een verzameling hersengebieden die actief zijn als we rusten en inactief als we ons op een taak concentreren. Door te krabbelen spreek je je ‘onbewuste brein’ aan, waar herinneringen worden opgeslagen en nieuwe ideeën worden gevormd. Oftewel: je neemt meer informatie op dan wanneer je niet zou tekenen.”

Lopen maakt je creatief
“Kom je ergens niet uit? Wandelen helpt je flexibeler te denken en creatieve oplossingen te bedenken. Doe het dan wel buiten, dus niet op een loopband, en pak liever een kronkelend paadje dan een rechte weg. In dat laatste geval loop je namelijk op routine, terwijl je brein op een kronkelend pad meteen informatie verzamelt en aan elkaar koppelt. Doe het ook als je heel druk bent, want een extra taak aan je to-dolijst toevoegen – sporten, wandelen, met iemand afspreken – kan je juist helpen ontfocussen. Zo verzuip je je brein niet met alles wat nog moet, maar bouw je tijd in om op te laden.”

Nieuwe inzichten zitten al in je hoofd
“Een van mijn favoriete manieren om creatiever te worden, is iets wat ik ‘psychologisch Halloweenisme’ noem: in de huid van iemand anders kruipen om een probleem op te lossen. Stel, ik vraag je binnen één minuut zo veel mogelijk manieren te noemen om een baksteen te gebruiken. Dan zeg je waarschijnlijk: een huis bouwen, een schuur bouwen, een haard bouwen. Voer je dezelfde opdracht uit en meet je je de mindset van een ander aan, dan geef je creatievere antwoorden – al kun je hiervoor natuurlijk beter in de huid kruipen van een excentrieke dichter dan van een stijve bibliothecaris. Leen de identiteit van een kunstenaar en je ziet eerder dat je van bakstenen misschien ook wel speelgoed kunt maken.”

Multitasken kun je leren
“Het klinkt zo effectief, maar voor de meeste mensen is multitasken gevaarlijk: meerdere taken in korte tijd doen, kost veel energie. Gevolg: je doet je taken met minder aandacht en wordt vergeetachtig. Tweeënhalf procent van de mensen gaat het wél gemakkelijk af. Hen noem ik ‘supertaskers’. Hun prestaties lijden er niet onder als ze van alles tegelijk moeten doen, dankzij bepaalde neurologische verbindingen in hun brein. Die heeft niet iedereen, maar je kunt je hersenen wel trainen. Het begin is er al: je kunt iemand in de ogen kijken én zijn hand schudden, dankzij visuele en geleidende neuronen. Die laatste zorgen ervoor dat jij weet waar andermans hand zich in de ruimte bevindt, zodat je daar niet naar hoeft te kijken. Vergelijk het met tennissers die de bal slaan zonder ernaar te kijken: ze kijken alleen naar de plek waar de bal heen moet. Ze zeggen weleens: houd je oog op het doel, maar je kunt beter je gedachten op het doel houden.”

Er zijn meer mogelijkheden dan je ziet
“We varen blind op onze perceptie, maar soms houdt ons brein ons voor de gek, denk aan een fata morgana. Of we zijn zó gefocust op die ene oplossing van een probleem, dat we andere mogelijkheden niet zien. Begin daarom altijd met de vraag: op welke manieren kan ik dit doen? Jaren geleden zat ik op een dag op mijn studentenkamertje in mijn geboorteland Zuid-Afrika toen ik dacht: ik wil naar Harvard. Ik heb ze gewoon gebeld. Het hoofd psychiatrie van de Harvard Medical School nam toevallig op en ik mocht mijn cv sturen. Kort daarna werd ik gebeld: ik was aangenomen. Ik zou niemand adviseren zo binnen proberen te komen, maar het werkte voor mij. Niet omdat het heel waarschijnlijk was dat het zou lukken – volgens mij is niemand uit mijn geboorteplaats naar Harvard gegaan – maar omdat ik geloofde in de mogelijkheid. Voor iedereen liggen er mogelijkheden voor het oprapen, maar die moet je wel zien. Beschouw jezelf niet als de regel, maar als de uitzondering.”

Srini Pillay: Minder focus, meer effect – voor meer creativiteit, succes en plezier in je leven, €18,99, Kosmos.

Ontfocus
Srini Pillay is coach, psycholoog en hersenonderzoeker. Hij werkt voor de Harvard Medical School en Harvard Business School. Donderdag legt hij zijn ‘ontfocus’-technieken uit in de Westerkerk tijdens een evenement van The School of Life. Er zijn nog kaarten. theschooloflife.com