De eerste Hollywoodfilm over #MeToo is Bombshell, over de val van Fox News-oprichter Roger Ailes. Het maakt vooral pijnlijk duidelijk hoe seksueel machtsmisbruik op de werkvloer werkt.

Tekst Kim van der Meulen, beeld Independent Films

Een korte, strakke jurk als verplicht werktenue, een glazen nieuwsdesk waaronder blote benen goed te zien zijn en een machtige baas die je carrière om zeep helpt als je weigert seksuele handelingen bij hem te verrichten. Welkom op de redactie van Fox News anno 2016. Het jaar waarin Roger Ailes, de oprichter van de conservatieve nieuwszender, werd ontslagen nadat ruim twintig vrouwen hem hadden beschuldigd van seksuele intimidatie en machtsmisbruik. Het jaar waarin Donald Trump, toen nog presidentskandidaat, onder vuur lag wegens vrouwonvriendelijke opmerkingen – zelfs even bij Fox News. En het jaar vóórdat de #MeToo-beerput die Harvey Weinstein heet werd opengetrokken. Bombshell is daarmee niet alleen de eerste Hollywoodfilm over de wereldwijde beweging tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag, maar ook het verhaal achter de eerste grote #MeToo-zaak.

In de film volgen we drie slachtoffers van Ailes, onder wie de eerste vrouw die een officiële aanklacht tegen hem indiende: news anchor Gretchen Carlson (Nicole Kidman). Zij is gedegradeerd naar een programma op een onchristelijk tijdstip, wordt ontslagen omdat ze weigert op Ailes’ seksuele verzoeken in te gaan en klaagt hem aan.

Ook primetime-presentatrice Megyn Kelly (een ongeëvenaard spelende en bijna onherkenbare Charlize Theron) doet aangifte van seksuele intimidatie door haar baas: in het begin van haar carrière bij Fox had Ailes haar opgedragen een rondje voor hem draaien in zijn kantoor – ‘tv is nou eenmaal een visueel medium’. Zijn brute pogingen om haar te kussen had ze gelukkig kunnen afweren.

En dan is er het fictieve personage Kayla Pospisil (Margot Robbie), een ambitieuze jonge vrouw die al haar hele leven droomt van een baan bij Fox News. Zij draait in een beklemmende scène met zichtbaar ongemak ook het gevraagde rondje voor haar baas. Als hij haar vervolgens opdraagt haar rok steeds een stukje verder omhoog te doen, zijn haar paniek en ontreddering bijna voelbaar. Ailes’ motto: to get ahead, you’ve got to give a little head. Het is duidelijk: dit gaat niet om seks, maar om macht.

Seksistische werkomgeving
Jarenlang betekende werken voor Fox News aangesproken worden met ‘Miss Universe’, seksistische opmerkingen van mannelijke collega’s aanhoren, doen wat de baas zegt en vooral niemand boos maken. Toen Kelly toenmalig presidentskandidaat Donald Trump live op tv scherp bekritiseerde wegens zijn vrouwonvriendelijke opmerkingen (iets wat hij later op tv weet aan dat ze ongesteld zou zijn), kreeg ze van haar baas te horen: ‘No more female empowerment stuff.’ Die seksistische werkomgeving en het gedrag van Roger Ailes waren een publiek geheim. Toch duurde het, net als bij Weinstein, jaren voordat Ailes’ wangedrag aan het licht kwam.

Dat is goed te verklaren. Vanaf de zijlijn kan het eenvoudig lijken: heb je te maken met seksueel machtsmisbruik op de werkvloer, dan doe je aangifte. Of je neemt ontslag, waarschuwt je collega’s om te voorkomen dat hen hetzelfde overkomt. Maar zo makkelijk is het niet om actie te ondernemen, maakt de film pijnlijk inzichtelijk. Kelly twijfelt bijvoorbeeld lang of ze Carlson zal steunen en haar eigen ervaring met Ailes zal delen. Niet omdat ze andere vrouwen niet wil bijstaan, maar omdat ze bang is om als zwak gezien te worden, of voortaan bekend te staan als de vrouw die seksueel geïntimideerd werd en niet om haar werk.

Een interne ‘anonieme hotline’ bellen is op eigen risico, want Ailes heeft contractueel laten vastleggen dat hij elk telefoontje binnen zijn bedrijf kan afluisteren. En naar een leidinggevende stappen blijkt geen zin te hebben. Kelly deed ooit haar beklag over Ailes bij een chef, liet ze weten in een interessant interview naar aanleiding van Bombshell, maar die nam het voor de grote baas op: hij gaat door een moeilijke fase, negeer hem maar.

Bovendien blijken de slachtoffers meer tegenstanders te hebben dan alleen Ailes. De eerste aanklacht tegen de grote baas is nog niet binnen of een groep collega’s begint een heuse ‘team Roger’-campagne op de redactie: ze geloven niks van de aantijgingen, zijn dankbaar voor de baan die ze van hem hebben gekregen en zijn niet van plan samen met de baas ten onder te gaan.

De angst om ontslagen te worden en nooit meer ergens aan de bak te kunnen is groot, maakt de film duidelijk, net als de machteloosheid, vernedering en schaamte. “Sommige mensen zeggen: ‘O, je moest een rondje draaien,'” zei Kelly daar onlangs over. “Ik had gestudeerd, was advocaat geweest, deed verslag van het Amerikaanse hooggerechtshof en nu wilde hij dat ik een rondje draaide. Als je niet begrijpt hoe vernederend dat is, kan ik je niet helpen.”

De eerste grote zaak
Vooral in de VS was er, terecht, de afgelopen jaren veel aandacht voor de val van de Fox-baas en de vrouwen die daaraan bijdroegen. Carlson schreef een bestseller over seksuele intimidatie, Kelly bracht een autobiografie uit en onlangs verscheen een miniserie over Ailes en zijn ondergang, gebaseerd op zijn biografie The loudest voice in the room. Toch is vooral het schandaal rondom Harvey Weinstein synoniem geworden met de #MeToo-beweging.

Hoe dat kan? Misschien komt het doordat Weinsteins zaak veelomvattender is – minstens honderd vrouwen beschuldigen de filmproducent tot dusver van seksueel misbruik. Of misschien is Hollywood aansprekender dan Fox News, een zender die niet bepaald bekendstaat om zijn genuanceerde, liberale of feitelijk correcte berichtgeving. Hoe sterk het bijvoorbeeld ook van Kelly is dat ze tegen Trump ingaat, die goodwill verliest ze in de film even snel weer als ze een racistische opmerking maakt. En dat ze haar nieuwe baan bij NBC onlangs kwijtraakte vanwege een soortgelijke opmerking, maakt haar er niet sympathieker op.

Maar het is niet dat je daardoor minder goed met haar kan meeleven: daar is de boodschap van Bombshell te sterk voor. Als de film ergens in slaagt, is het wel in laten zien hoe het mechanisme van seksueel machtsmisbruik op de werkvloer werkt. Alleen daarom moest deze film al gemaakt worden, na alles wat al gezegd en geschreven is over #MeToo.

RTL Nieuws, 15 januari 2020